Αγαπητή μέλλουσα μαμά που ετοιμάζεσαι να γεννήσεις με καισαρική. Δεν είμαι γιατρός, ούτε μαία, γέννησα όμως τρεις φορές με καισαρική και στο άρθρο που ακολουθεί περιγράφω την εμπειρία μου- όπως την έζησα, όχι από τη σκοπιά του ειδικού, αλλά της μαμάς. Αυτά είναι όλα όσα θα ήθελα να γνωρίζω, πριν περάσω τις πόρτες του χειρουργείου για πρώτη φορά.
Γιατί καισαρική;
Η καισαρική εφαρμόζεται σε περιπτώσεις, όπου η διενέργεια φυσιολογικού τοκετού δεν είναι εφικτή ή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη μητέρα ή το έμβρυο. Παρότι η καισαρική τομή μπορεί να είναι προγραμματισμένη, σε πολλές περιπτώσεις η ανάγκη για τη διεξαγωγή της δεν μπορεί να προβλεφθεί πριν την έναρξη του τοκετού.
Οι συχνότεροι λόγοι που οδηγούν στην καισαρική είναι:
-Πολύδυμη κύηση
-Πρόωρος τοκετός
-Έμβρυο με ισχιακή προβολή
-Μη εξέλιξη τοκετού
-Θέση πλακούντα
-Διαβήτης κύησης (ινσουλινοεξαρτώμενος)
-Υπέρταση κύησης
-Παθολογικό καρδιοτοκογράφημα
-Προηγούμενη καισαρική τομή
Η προετοιμασία
Το πρώτο πράγμα που θα σου πρότεινα να κάνεις είναι να περάσεις λίγο χρόνο με τον εαυτό σου, προκειμένου να κατανοήσεις τους λόγους για τους οποίους προγραμματίζεις να γεννήσεις με καισαρική. Είναι δική σου απόφαση ή του γιατρού σου; Πώς νοιώθεις με αυτή την εξέλιξη; Έχεις δεύτερες σκέψεις για το αν η καισαρική είναι απαραίτητη; Προσπάθησε να ξεκαθαρίσεις έγκαιρα το πως αισθάνεσαι. Μην ξεχνάς ότι τον τελευταίο λόγο για τον τρόπο που θα φέρεις το μωράκι σου στον κόσμο τον έχεις αποκλειστικά και μόνο εσύ.
Εφόσον αποφασίσεις ότι θα γεννήσεις με καισαρική, το επόμενο βήμα είναι να ενημερωθείς για τη διαδικασία, ώστε να γνωρίζεις τι να περιμένεις. Στο άρθρο που ακολουθεί περιγράφω αναλυτικά τη διαδικασία της καισαρικής, καθώς και τα στάδια της ανάρρωσης. Αν εξακολουθείς να έχεις απορίες ή χρειάζεσαι διευκρινήσεις, μπορείς πάντα να απευθυνθείς στον γιατρό ή τη μαία σου.
Επόμενο βήμα είναι η δημιουργία ενός πλάνου καισαρικής. Θέλεις να έχεις επαφή δέρμα με δέρμα με το μωράκι από την πρώτη στιγμή ή να θηλάσεις στην αίθουσα του χειρουργείου; Κατέγραψε τις προτιμήσεις σου, καθώς και οτιδήποτε θεωρείς σημαντικό και μοιράσου το με τον γιατρό σου.
Μία μέρα πριν τη μεγάλη μέρα φρόντισε να πας στο κομμωτήριο, να περιποιηθείς τον εαυτό σου, να φτιάξεις τα μαλλιά και τα νύχια σου. Κανόνισε ένα date night με τον σύζυγό σου -χωρίς φαγητό και ποτό, αφού δεν επιτρέπεται να φας ή να πιεις πριν το χειρουργείο. Προσπάθησε να κοιμηθείς καλά το βράδυ και να ξεκουραστείς- όσο καλά μπορείς να κοιμηθείς όταν γνωρίζεις πως σε λίγες ώρες θα γνωρίσεις το μωράκι σου!
Την ημέρα που έχει προγραμματιστεί η καισαρική θα φτάσεις στο μαιευτήριο νωρίς το πρωί. Θα πρέπει να μην έχεις φάει τίποτα (ούτε καραμέλα ή τσίχλα) και να μην έχεις πιει ούτε νερό. Θα μεταβείς στον χώρο υποδοχής επιτόκου, όπου θα πρέπει να έχεις μαζί σου την αστυνομική σου ταυτότητα, την αστυνομική ταυτότητα του συζύγου, καθώς και όλα τα απαραίτητα έγγραφα για την εισαγωγή. Εκεί θα επιλέξεις την κατηγορία του δωματίου και θα δηλώσεις αν θέλεις rooming in. Πριν την εισαγωγή θα χρειαστεί να αφαιρέσεις όλα σου τα κοσμήματα -ακόμα και τη βέρα σου- και να τα αφήσεις στον σύζυγό σου, μαζί με τη βαλίτσα, την τσάντα και το κινητό σου τηλέφωνο. Αν φοράς φακούς επαφής θα πρέπει να τους αφαιρέσεις και να φορέσεις τα γυαλιά σου. Μία μαία θα έρθει να σε παραλάβει για να σε οδηγήσει στον χώρο προετοιμασίας της επιτόκου, όπου θα σε ετοιμάσουν για την καισαρική τομή- εκεί αποχωρίζεσαι προσωρινά τον σύζυγό σου.
Η διαδικασία της προετοιμασίας διαρκεί περίπου 20 λεπτά. Θα μεταφερθείς σε ένα μικρό δωμάτιο με κρεβάτι και καρδιοτοκογράφο. Η μαία θα σου δώσει δύο τσάντες για να τοποθετήσεις τα ρούχα και τα παπούτσια σου και θα σου ζητήσει να φορέσεις μία χειρουργική ρόμπα και ποδονάρια. Στη συνέχεια, θα πάρει αναλυτικό ιατρικό ιστορικό, θα ελέγξει τους καρδιακούς παλμούς του μωρού και θα τοποθετήσει τον φλεβοκαθετήρα για τους ορούς και τα φάρμακα που θα λαμβάνεις καθόλη τη διάρκεια της παραμονής σου στο μαιευτήριο. Ακολουθεί η επίσκεψη από καρδιολόγο για το καρδιογράφημα και την καρδιολογική εκτίμηση. Τέλος, γίνεται το ξύρισμα (αν χρειάζεται) και το κλύσμα- εφόσον δεν έχεις ενεργηθεί εκείνη την ημέρα. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία της προετοιμασίας η μαία θα σε μεταφέρει στην αίθουσα τοκετών, όπου θα περιμένεις μαζί με τον σύζυγό σου, μέχρι να έρθει η ώρα να οδηγηθείς στην αίθουσα του χειρουργείου.
Η διαδικασία
Η καισαρική τομή πραγματοποιείται στο χειρουργείο, ενώ ο φυσιολογικός τοκετός στην αίθουσα τοκετών. Η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από μία ώρα, ενώ υπολόγισε ότι περίπου 5 λεπτά από τη στιγμή που θα δεις τον γιατρό να μπαίνει στον χώρο, θα κρατάς το μωράκι σου στην αγκαλιά.
Πρώτο βήμα είναι να γίνει η επισκληρίδιος. Ο αναισθησιολόγος θα σου ζητήσει να καθίσεις σε μια συγκεκριμένη θέση, θα καθαρίσει την περιοχή και θα κάνει την τοπική αναισθησία, η οποία θα μουδιάσει το σημείο, ελαχιστοποιώντας την αίσθηση του τσιμπήματος της επισκληριδίου που θα ακολουθήσει. Θα σου ζητήσει να μείνεις ακίνητη. Μην ανησυχείς, δεν πρόκειται να αισθανθείς καθόλου πόνο από τη βελόνα, αφού η περιοχή θα έχει ήδη μουδιάσει. Το μόνο που θα νιώσεις είναι μία αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος στο σώμα σου- για μερικά δευτερόλεπτα και όχι ιδιαίτερης έντασης. Στη συνέχεια, ο αναισθησιολόγος θα σου ζητήσει να ξαπλώσεις. Τρία με πέντε λεπτά αργότερα θα αισθανθείς μία ευχάριστη αίσθηση ζέστης στα πόδια, η οποία σταδιακά θα ανεβαίνει προς τα πάνω, φτάνοντας μέχρι την περιοχή του θώρακα. Ο αναισθησιολόγος θα επιβεβαιώσει τη δράση της επισκληριδίου ελέγχοντας την απώλεια της αίσθησης θερμού-ψυχρού στην περιοχή της κοιλιάς. Επόμενο βήμα είναι η τοποθέτηση του καθετήρα στην κύστη (δεν το αντιλαμβάνεσαι, γιατί έχει προηγηθεί η περιοχική αναισθησία) και ο καθαρισμός της κατώτερης περιοχής της κοιλιάς με αντισηπτικό. Δεν θα βλέπεις τίποτα από αυτά, αφού θα έχει τοποθετηθεί ειδικό παραβάν μπροστά σου, το οποίο θα σε εμποδίζει από το να παρακολουθείς τη διαδικασία. Ο αναισθησιολόγος θα επιβεβαιώσει για ακόμα μία φορά ότι η επισκληρίδιος «δουλεύει», ακουμπώντας μία παγωμένη γάζα στην κοιλιά σου και ρωτώντας σε αν και πόσο την αισθάνεσαι. Αυτό ήταν! Τώρα έρχεται στην αίθουσα ο γιατρός σου και η μεγάλη στιγμή που θα γνωρίσεις επιτέλους το μωράκι σου είναι πιο κοντά από ποτέ.
Ο γιατρός θα κάνει μία μικρή οριζόντια τομή πάνω από τη γραμμή του μπικίνι και μία δεύτερη στα τοιχώματα της μήτρας. Δεν θα αισθάνεσαι καθόλου πόνο, στο υπογράφω αυτό, παραμόνο μία ελαφριά αίσθηση πίεσης. Λίγα λεπτά αργότερα, θα νιώσεις ένα τράβηγμα και θα ακούσεις ένα μωρό να κλαίει. Θα ακούσεις το κλάμα τόσο ξαφνικά και γρήγορα, που λόγω και της έλλειψης ορατότητας θα δυσκολευτείς να συνειδητοποιήσεις ότι προέρχεται από το δικό σου μωρό! Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα θα το δεις να σηκώνεται ψηλά στον αέρα, ο γιατρός θα το δώσει στη μαία για να το τυλίξει με μία πετσέτα και να το τοποθετήσει στην αγκαλιά σου. «Να σας ζήσει» θα σου λένε όλοι και εσύ θα προσπαθείς να συνειδητοποιήσεις τι έγινε. Είναι όντως δικό σου αυτό το μικροσκοπικό πλασματάκι που ηρεμεί μόλις ακούει τη φωνή και την καρδιά σου; Ο γιατρός κόβει τον ομφάλιο λώρο, αφαιρεί τον πλακούντα και κλείνει τις τομές με απορροφήσιμα ράμματα, όσο εσύ θαυμάζεις το μωράκι σου και κατά πάσα πιθανότητα κλαις -με λυγμούς. Συγχαρητήρια, είσαι μαμά!
Η ανάρρωση
Αμέσως μετά
Το πρώτο βήμα για την ανάρρωση είναι να παραμείνεις περίπου 2 ώρες στον χώρο της ανάνηψης, όπου φυσικά μπορείς να ζητήσεις να σου φέρουν το μωρό και -αν θέλεις- να θηλάσεις. Η δράση της επισκληριδίου δεν έχει περάσει, οπότε δεν αισθάνεσαι πόνο, και έτσι μπορείς να απολαύσεις πιο άνετα τις δύο πρώτες ώρες με το μωρό σου. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα ελέγχονται οι ζωτικές σου λειτουργείες (πίεση, σφιγμοί, θερμοκρασία), η ανταπόκριση στα παυσίπονα που λαμβάνεις, η απώλεια ούρων και αίματος. Μην ανησυχήσεις αν αισθάνεσαι λίγο ζαλισμένη, είναι απολύτως φυσιολογικό. Η ζάλη και η αίσθηση αδυναμίας θα υποχωρήσουν σύντομα, μαζί με την επίδραση της επισκληριδίου. Αν διψάς, μπορείς να ζητήσεις να σου βρέξουν τα χείλη με μία βρεγμένη γάζα, αφού μέχρι να μεταφερθείς στο δωμάτιο δεν επιτρέπεται να πιεις νερό.
Λίγο πριν ανέβεις στο δωμάτιο σου, θα σε οδηγήσουν για λίγα λεπτά σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, όπου θα σε περιμένει ο σύζυγός σου- ο μπαμπάς! Στη συνέχεια, θα σε ανεβάσουν στο δωμάτιο νοσηλείας, όπου θα περάσετε τις πρώτες 4 ημέρες της ζωής σας as a family of 3 (ή 4 ή 5 αν είναι το δεύτερο ή το τρίτο παιδάκι σου)!
Δύο ώρες μετά
Αφού μεταφερθείς στο δωμάτιο, θα αρχίσει να υποχωρεί η επισκληρίδιος και μέχρι να δράσει η νέα δόση αναλγησίας, θα αισθανθείς λίγο πόνο που θα θυμίζει έντονη περίοδο. Η υποχώρηση της επισκληρηδίου γίνεται σταδιακά, οπότε θα σου πρότεινα να ζητήσεις νέα δόση αμέσως μόλις αισθανθείς τα πρώτα ελαφριά πονάκια. Δεν θα συμβεί κάτι αν το καθυστερήσεις, αλλά γιατί να πονάς όταν μπορείς να μην πονάς;
Πρώτο 24ωρο
Λίγο μετά τη μεταφορά σου στο δωμάτιο οι μαίες του ορόφου θα έρθουν να σε πλύνουν τοπικά, θα σε βοηθήσουν να βγάλεις τη ρόμπα του χειρουργείου και να φορέσεις το νυχτικό που έχεις φέρει από το σπίτι. Θα σε ρωτήσουν αν θέλεις να ξεκουραστείς ή αν προτιμάς να σου φέρουν το μωράκι σου. Αν ζητήσεις το μωρό, μπορούν να σε βοηθήσουν να το τοποθετήσεις σωστά στο στήθος για να θηλάσεις. Νερό μπορείς να πιεις αμέσως μόλις μεταφερθείς στο δωμάτιο, θα σου προσφέρουν τσάι, φρυγανιές και ζελέ μέσα στο επόμενο 6ωρο και μία ελαφριά σούπα περίπου στο 12ωρο. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα οι μαίες θα έρχονται στο δωμάτιο για να ελέγξουν την πίεση, τη θερμοκρασία, την ποσότητα των λόχειων, το τραύμα και το ύψος της μήτρας. Εφόσον έχεις διατηρήσει την αντλία της επισκληριδίου και ζητάς έγκαιρα τη χορήγηση νέας δόσης, ο πόνος το πρώτο 24ωρο θα είναι απόλυτα διαχειρίσιμος. Γενικά η πρώτη μέρα μετά την εγχείρηση θα περάσει ευχάριστα και σε μεγάλο βαθμό ανώδυνα. Θα κοιμηθείς, θα βγάλεις φωτογραφίες και θα απολαύσεις την ημέρα γνωρίζοντας το μωράκι σου.
Δεύτερο 24ωρο
Το πρωί της επόμενης μέρας αφαιρούνται οι οροί, ο καθετήρας και η αντλία της επισκληριδίου. Μπορείς να σηκωθείς, να περπατήσεις, να κάνεις μπάνιο και να πας στην τουαλέτα. Μετά την αφαίρεσή της επισκληριδίου χορηγούνται παυσίπονα από το στόμα, υπόθετα, ενδομυϊκά ή ενδοφλεβίως. Η δεύτερη ημέρα είναι ελαφρώς πιο δυσάρεστη από άποψη πόνου, αφενός λόγω της αντιμετώπισης του μετεγχειρητικού άλγους με συμβατικά παυσίπονα και αφετέρου λόγω της ανάκαμψης της εντερικής λειτουργίας. Και πάλι, εφόσον λαμβάνεις έγκαιρα τα παυσίπονα που χρειάζεσαι, ο πόνος παραμένει απόλυτα διαχειρίσιμος. Από τη δεύτερη ημέρα γίνεται σταδιακά η εισαγωγή στερεών τροφών στη διατροφή σου.
Τρίτο και τέταρτο 24ωρο
Την 3η και την 4η ημέρα μετά την καισαρική τα πράγματα είναι καλύτερα, ο πόνος της εγχείρησης ελέγχεται αποτελεσματικότερα με τα παυσίπονα, ενώ η ενόχληση από τα παγιδευμένα αέρια λόγω της επανεκκίνησης του πεπτικού συστήματος είναι αισθητά μικρότερη, αφού συνήθως μέχρι τότε, έχεις «περάσει αέρια» και έχεις ενεργηθεί. Μεταξύ του τρίτου και του τετάρτου 24ώρου θα αρχίσεις σιγά- σιγά να αισθάνεσαι το στήθος σου βαρύ και γεμάτο, σημάδι πως έρχεται το μεταβατικό γάλα, το οποίο είναι περισσότερο σε ποσότητα από το πρωτόγαλα που είχες τις πρώτες 2 ημέρες. Από το τρίτο 24ωρο η διατροφή σου είναι συνήθως ελεύθερη.
Επιστροφή στο σπίτι
Την 5η μέρα συνήθως παίρνεις εξιτήριο και επιστρέφεις στο σπίτι με το νέο μέλος. Παρότι η ανάρρωση συνεχίζεται, το «δύσκολο» κομμάτι βρίσκεται ήδη πίσω σου. Οι οδηγίες του εξιτηρίου θα περιλαμβάνουν απλά παυσίπονα και αυτά μόνο επί πόνου, αν και εφόσον χρειαστούν δηλαδή. Θα μπορείς να περπατήσεις σχετικά εύκολα, να καθίσεις και να σηκωθείς με λίγη βοήθεια και να πάρεις το μωρό αγκαλιά. Για τις επόμενες ημέρες (ο γιατρός θα καθορίσει πόσες) θα χρειαστεί να λάβεις αντιβίωση προληπτικά και αντιπηκτική αγωγή για την αποφυγή θρόμβωσης- μία ενεσούλα στην κοιλίτσα, όχι κάτι τρομερό.
Οι πρώτες 40 μέρες
Τα λόχεια συνεχίζονται για περίπου 40 μέρες, αν και μετά τις πρώτες 10 μειώνονται πολύ και παίρνουν ένα σκούρο καφέ χρώμα. Με τακτική αλλαγή σερβιέτας, αποφυγή χρήσης ταμπόν και σεξουαλικής επαφής, ελαχιστοποιείς τον κίνδυνο οποιασδήποτε μόλυνσης. Τις πρώτες 40 μέρες το στήθος μπορεί να πρηστεί, να γίνει σκληρό και να πονάει όταν το πιέζεις. Αν θηλάζεις θα ανακουφιστείς με τον θηλασμό, την άντληση με θήλαστρο ή την τοποθέτηση κρύας κομπρέσας στο στήθος. Αν δεν θηλάζεις, ένα σφιχτό σουτιέν θα σε βοηθήσει, αφού η άσκηση πίεσης στο στήθος σταματά την παραγωγή γάλακτος. Μετά τον τοκετό, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι ξεκινάει και η «επιλόχειος τριχόπτωση» η οποία συνήθως διαρκεί 6 μήνες. Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής συμβατά με τον θηλασμό, ιδανικά για την περίοδο της λοχείας. Επίσης, για τις πρώτες 40 ημέρες μετά τη γέννα, καλό θα είναι να λαμβάνεις ένα συμπλήρωμα σιδήρου και ασβεστίου, ενώ σε περίπτωση που θηλάζεις αποκλειστικά θα σου πρότεινα να συνεχίσεις τη λήψη ασβεστίου καθόλη τη διάρκεια του θηλασμού. Τέλος, τις πρώτες 40 μέρες ενδεχομένως να αντιμετωπίσεις τη λεγόμενη «μελαγχολία της λοχείας», γνωστή και ως “Baby Blues”. Είναι μία πολύ κοινή συναισθηματική κατάσταση, που όμως μπορεί να κάνει κάποιες μαμάδες να ντρέπονται και να αποφεύγουν να μιλήσουν γι’ αυτό. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 2-3 ημέρες μετά τον τοκετό και μπορεί να φτάσουν μέχρι και τις 14 ημέρες, ενώ διαρκούν από λίγα λεπτά έως και μερικές ώρες κάθε μέρα. Θα χρειαστείς βοήθεια και στήριξη από τον σύντροφό σου, το οικογενειακό ή φιλικό σου περιβάλλον, ξεκούραση και σωστή διατροφή. Προσπάθησε να βρίσκεις χρόνο για τον εαυτό σου, να βγαίνεις από το σπίτι και να αλλάζεις παραστάσεις. Αν η αίσθηση της μελαγχολίας συνεχιστεί, θα σου πρότεινα να μιλήσεις με τον γυναικολόγο ή τη μαία σου.
My tips!
Σήκω από το κρεβάτι και περπάτησε, ακόμα και αν αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς. Μπορείς!
Προσπάθησε να σηκωθείς και να κάνεις μερικά βήματα-έστω και επιτόπου, έστω και με βοήθεια, μέσα στις πρώτες 6 με 12 ώρες από το χειρουργείο. Ίσως να νομίζεις ότι δεν μπορείς, αλλά να είσαι σίγουρη, μπορείς. Δεν φαντάζεσαι πόσο πολύ θα επισπεύσεις τη διαδικασία της ανάρρωσης ακόμα και με 2-3 επιτόπου μικρά βήματα δίπλα στο κρεβάτι, υποστηριζόμενη από τη μαία ή τον σύζυγό σου. Ο καλύτερος τρόπος για να επανέλθει η φυσιολογική λειτουργεία του οργανισμού σου είναι να κινείσαι. Ξεκίνα με μικρούς, αργούς περιπάτους στον όροφο του μαιευτηρίου. Κάνε αρκετούς κάθε μέρα και αύξησε το χρόνο όσο αισθάνεσαι καλύτερα. Δεν είναι εύκολο, είναι όμως πολύ-πολύ σημαντικό.
Ζήτησε παυσίπονα, πριν πονέσεις!
Φρόντισε να παίρνεις τα παυσίπονα που χρειάζεσαι πριν σε πιάσει δυνατός πόνος. Μην ξεχνάς πως στόχος είναι να αισθανθείς καλά όσο το δυνατόν πιο άμεσα, ώστε να είσαι σε θέση να ανταπεξέλθεις στην απαιτητική καθημερινότητα που ακολουθεί στο σπίτι με το μωράκι σου. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ταλαιπώρησε!
Κράτησε την κοιλιά σου, πριν βήξεις, φτερνιστείς ή γελάσεις.
Το γέλιο, ο βήχας και το φτέρνισμα πονάνε. Φρόντισε να πιέσεις την κοιλιά σου με ένα μαξιλάρι ή με τα χέρια σου όταν αισθάνεσαι πως θέλεις να γελάσεις, να βήξεις ή να φτερνιστείς.
Μην νιώθεις ενοχές!
Ναι, ο φυσιολογικός τοκετός στο νερό χωρίς επισκληρίδιο θα ήταν πολύ ωραίος. Ο γιατρός σου όμως έκρινε ασφαλέστερη για εσένα και το μωρό την καισαρική. Απόλαυσε το μωράκι σου και εστίασε στην ανάρρωσή σου. Δεν χρειάζεται να δώσεις εξηγήσεις σε κανένα.
Με το καλό!
